Η Κατερίνα Τζωρτζακάκη, ψυχολόγος-συγγραφέας, υπήρξε εθελόντρια στο Home-Start Πειραιά πριν πέντε περίπου χρόνια. Εδώ περιγράφει πώς εφάρμοσε τη σύνθεση ιστοριών ως παιδαγωγικό εργαλείο κατά τη διάρκεια της εθελοντικής της δράσης,
"Το 2014 έγινα μητέρα. Αγαπούσα από μικρή τον εθελοντισμό, τον οποίο γνώρισα λόγω των σπουδών μου στην Ψυχολογία. Για κάποιο λόγο που τότε δεν μου ήταν ξεκάθαρος η μητρότητα με έκανε να επιθυμήσω ξανά τον εθελοντισμό. Μέσα από κάποια τυχαία γεγονότα βρέθηκα στο HomeStart Πειραιά. Ο γιος μου δεν ήταν ούτε έξι μηνών τότε. Περνούσα αρκετές ώρες μαζί του και ήταν μια ανάσα οι συναντήσεις των εθελοντριών στα πλαίσια της εκπαίδευσης. Ήμουν η νεότερη εθελόντρια και ένιωθα πολύ όμορφα ακούγοντας τις άλλες μητέρες. Όσα εμένα μου φαίνονταν δύσκολα εκείνες τα είχαν ζήσει άλλοτε. Δεν υπάρχει τίποτα καλύτερο για μια νέα μητέρα από την υποστήριξη που μπορεί να πάρει από μια μητέρα πιο έμπειρη, που θα την ακούσει με καλή διάθεση και χωρίς επίκριση. Στα πλαίσια της εκπαίδευσης το ένιωσα αυτό, γι’ αυτό και πίστεψα στο όραμα του HomeStart.
Έναν χρόνο μετά η συντονίστρια με έστειλε σε μια οικογένεια. Η μητέρα ήταν από άλλη χώρα. Το αγόρι της οικογένειας χρειαζόταν βοήθεια στα μαθήματα. Ένιωθα περίεργα γιατί δεν ήμουν παιδαγωγός. Δεν ήξερα πώς μπορούσα να τον βοηθήσω να μάθει καλύτερα ορθογραφία.
«Θέλεις να φτιάχνουμε ιστορίες και να γράφεις λέξεις από αυτές;», τον ρώτησα δείχνοντας του κάποια παιχνίδια του γιου μου που είχα πάρει μαζί. Καθόμασταν στο μεγάλο τραπέζι του σαλονιού. Δεν ήξερα τότε πως ξεκινούσε για μένα μια διαδρομή.
Για μένα ήταν πολύ εύκολο να φτιάχνω ιστορίες. Φτιάχνω ιστορίες όσο θυμάμαι τον εαυτό μου. Μέχρι όμως εκείνη τη χρονιά δεν είχα γράψει ποτέ κάτι για παιδιά. Επέλεξα να βοηθήσω το αγόρι αυτό με αυτόν τον τρόπο επειδή διευκόλυνε εμένα. Βαριόμουν τα βιβλία και τις ασκήσεις και τον καταναγκασμό του σχολείου. Εντυπωσιάστηκα όμως όταν είδα πόσο θετική ήταν η ανταπόκριση του. Χαιρόταν πολύ με τις ιστορίες μας και έγραφε τις λέξεις που του έλεγα σε λευκές κόλλες χωρίς να πιέζεται. Ένιωσα να δένομαι με το αγόρι αυτό μέσα από τις ιστορίες που φτιάξαμε. Ταυτόχρονα είδα πως οι ιστορίες λειτούργησαν και με θεραπευτική χροιά χωρίς να έχω τέτοιο σκοπό.
Την επόμενη χρονιά πήγα ως εθελόντρια του HomeStart σε μια άλλη οικογένεια, αυτή τη φορά με δυο μεγαλύτερα παιδιά. Η ανταπόκρισή τους ήταν η ίδια. Μέσα από τις ιστορίες μπορούσαν να εκφράσουν τις ιδέες και τα συναισθήματά τους. Έγραφαν με χαρά. Δέθηκα πολύ και με αυτά τα παιδιά. Ήταν συνοδοιπόροι σε ένα τόλμημα που τότε δεν μου ήταν απόλυτα ξεκάθαρο. Επίσης, ήταν πολύ σημαντική για μένα εκείνα τα χρόνια η υποστήριξη των συντονιστριών σε αυτό που έκανα και η αποδοχή της ιδέας μου.
Η εμπειρία μου στο HomeStart με έκανε να καταλάβω πόσο σημαντική είναι η χαρά στη μάθηση. Πόσο σημαντικό είναι επίσης το προσωπικό κίνητρο. Όταν τα παιδιά έχουν την ευκαιρία να εκφράσουν τον εαυτό τους και όσα έχουν μέσα τους, θα γράψουν με χαρά και θα δεχτούν τη βοήθεια. Η σύνθεση ιστοριών απαλλάσσει τα παιδιά από τον καταναγκασμό που κάνει τα παιδιά να νιώθουν ανία ή ανεπάρκεια. Οι παρατηρήσεις μου αυτές επιβεβαιώθηκαν, όταν διάβασα για τη Θεωρία της Διεύρυνσης και Δόμησης της Barbara Fredrickson, που διατυπώθηκε το 1998 μετά από σειρά ερευνών. Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία τα θετικά συναισθήματα μας βοηθούν να χτίζουμε γνωστικούς, συναισθηματικούς, κοινωνικούς πόρους. Δεν είναι χάσιμο χρόνου. Είναι το υλικό με το οποίο μπορεί ένα παιδί να χτίσει τις ικανότητές του και μια υγιή προσωπικότητα.
Έχουν περάσει πέντε χρόνια από τότε που ξεκίνησα έτσι δειλά να παρατηρώ την ικανότητα για σύνθεση ιστοριών που έχουν τα παιδιά. Στα πέντε αυτά χρόνια βοήθησα παιδιά και εφήβους να φτιάξουν ιστορίες σε εθελοντικές δράσεις και στα πλαίσια δημιουργικής απασχόλησης σε διάφορα άλλα μέρη, όπως ένα εργαστήριο ζωγραφικής, ένα ίδρυμα ή ένα προαύλιο εκκλησίας. Τα τελευταία δύο χρόνια χρησιμοποιώ τη σύνθεση ιστοριών στην ειδική αγωγή, σε εφήβους και νέους ενήλικες στα πλαίσια συνεργασίας με την ΑΜΚΕ Πλοήγηση. Η ψυχολόγος με την οποία συνεργάζομαι είναι πολύ έμπειρη στον αυτισμό και θεωρεί πως τα προγράμματα σύνθεσης ιστοριών διευκολύνουν πολύ τα άτομα με αυτισμό να εκφραστούν. Έχουμε παρουσιάσει τη δουλειά μας σε ένα επιστημονικό συνέδριο και μια επιστημονική ημερίδα. Σε άλλα δύο επιστημονικά συνέδρια έχω παρουσιάσει προτάσεις για τη χρήση των ιστοριών ως παιδαγωγικό εργαλείο στην τάξη. Δράση βασισμένη σε ιστορίες μου που οργάνωσε παιδίατρος σε παιδιατρική κλινική δημόσιου νοσοκομείου παρουσιάστηκε σε πανευρωπαϊκό και πανελλήνιο συνέδριο Παιδιατρικής. Έχω πλέον πολλά όνειρα σε σχέση με αυτό. Ονειρεύομαι ψυχοπαιδαγωγικά προγράμματα βασισμένα στις ιστορίες σε τάξεις, σε νοσοκομεία, στα πλαίσια ψυχοθεραπευτικών παρεμβάσεων και σε ομάδες γονέων.
Ποτέ δεν θα ξεχάσω την αρχή αυτής της διαδρομής και το όραμα του HomeStart για έναν κόσμο με πιο ευτυχισμένα παιδιά. Αν σήμερα, μέσα στις φοβερές συνθήκες της πανδημίας, χρειάζεται να πιστέψουμε σε ένα όραμα, οφείλει να είναι αυτό".
Comments